Savremeni način pčelarenja, smatraju stručnjaci, pogoduje širenju bolesti pčela. Prenoseći ramove sa saćem iz jedne košnice u drugi pčelar može nehotice da prenese bolest iz jednog u drugo pčelinje leglo. Za to je neophodno da veterinari budu uključeni u redovne preglede pčelinjih zajednica kako bi se bolest na vreme dijagonstikovala i započelo sa lečenjem.
Opasne virusne bolesti pčela
Bolesti pčelinjeg legla lako može uočiti svaki veštiji pčelar na osnovu izgleda poklopčića ili unutrašnjosti košnice, Međutim, oboljenje pčela se teže primećuju, jer pčele rade čak i kada su bolesne, a kada dođe vreme za umiranje uginjavaju van košnice.
Oboljenja pčela nisu ništa manje opasna u odnosu na bolesti legla i ponekad mogu dugo biti prisutna u pčelinjoj zajednici bez izraženih kliničkih simptoma. Da nešto ne valja pčelar počinje da primećuje tek kada počne broj pčela u zajednici se smanjuje, što matica pokušava nadoknaditi pojačanim nošenjem jaja.
Zato je u otkrivanju bolesti odraslih pčela od velikog značaja redovno slanje uzoraka u laboratoriju za dijagnostikovanje bolesti pčela. Najbolje vreme za slanje uzoraka je, kako preporučuju stručnjaci, u proleće i jesen. Kako u Udžbeniku iz pčelarstva pišu dr Nada Plavša i dr Ivan Pavlović profesori sa novosadskog Poljoprivrednog fakulteta, utvrđivanje zdravstvenog stanja kako legla, tako i samih pčela neophodne su mere prevencije u cilju pripreme pčelinjih zajednica za adekvatno zazimljavanje. Posebno su opasne razne virusne bolesti pčela koje vrlo često prolaze kao prikrivene infekcije. A usled nedostatka klinički vidljivih znakova takvoj bolesti često ne pridaje dovoljno pažnje.
Najnovija naučna saznanja pokazala su da postoji međusobna povezanost i delovanje pčelinjih virusa i ostalih patogenih mikroorganizama u pčelinjoj zajednici. Sve to može biti uzrok povećanih gubitka i propadanja pčelinjih zajednica.
Virusi se u pčelinjem društvu prenose horizontalno i vertikalno, a izbijanje bolesti je najčešće uzrokovano stresogenim faktorima koji dovode do slabljenja društva.
Uzrok bolesti deformisanih krila
Bolest deformisanih krila prvi put je primećena u Japanu, odakle se raširila po celom svetu. Uzrok bolesti je RNK virus iz familije Iflaviridae, a infekcija se može pojaviti u svakom razvojnom stadijumu pčele od jaja preko larve i lutke. Problem kod dijagnostikovanja ovog oboljenja je činjenica da simptomi i oštećena često nisu odmah vidljivi na prvi pogled, pa bolest može dugo da „tinja“ u leglu, jer na prvi pogled sve izgleda u redu. Kako u Udžbeniku iz pčelarstva pišu dr Nada Plavša i dr Ivan Pavlović profesori sa novosadskog Poljoprivrednog fakulteta, primećeno je da ovaj virus ne napada neoplođenih jaja, što jasno pokazuje da se može prenositi vertikalno. Virus je izolovan čak i u spermi trutova preko koje se inficiraju jaja prilikom oplođenje. Za vreme stadijuma larve virus se može preneti preko hrane, odnosno preko pčela koje hrane larve. Stručnjaci posebno upozoravaju da se bolest deformisanih krila, odnosno virus koji je izaziva prenosi na lutke i odrasle pčele.
Simptomi ove bolesti često su prikriveni znacima drugih oboljenja. Naime, poznato je da se kod jače zaraženosti pčelinjih društava varozom javljaju pčele sa zakržljalim i deformisanim krilima i nedostacima na drugim delovima tela. Ovo se najčešće događa u drugoj polovini leta i u jeseni, a to je siguran znak da je ugrožen opstanak pčelinjeg društva. Dugo se smatralo da se dofrmitet ispoljava kao posledica parazitirajućom varozom dok
je pčela u stadijumu lutke, ali je dokazano da je uzročnik oboljenja zapravo virus deformisanih krila, koga prenose biološki vektori.
Simptomi bolesti
Simptomi ove bolesti zavise od faze u kojoj je došlo do inficiranja pčela odnosno larve. Larva uglavnom umire već nakon izlaska iz ćelije, dok pčele koje su zaražene u odrasloj fazi izgledaju sasvim normalno do uginuća.
Laboratorijska i istraživanja u samim pčelinjim društvima pokazala su da se virus deformisanih krila prenosi i aktivira na isti način kao i virus akutne paralize. Jedan broj pčela se izleže bez vidljivih nedostataka, i na prvi pogled izgledaju normalno, ali se njihov životni vek znatno skraćuje, pogotovu ako su u pitanju zimske pčele koje se izvode u drugoj polovini leta. Dokazano je da ovako kratkovečne pčele mogu da prenose virus i bez varoe, prilikom hranjenja nezaraženih larvi.
Zanimljivo je da je pojava ovog virusa primećena i kod bumbara i to bez učešća parazita. Dijagnoza se postavlja u laboratoriji i to metodom RT-PCR iz zaražene pčela. Ne postoji adekvatna terapija ove bolesti, ali se kao prevencija preporučuje kontrolisanje i smanjenje nivo parazita varroe u pčelinjim zajednicama.
Izvor: Agrobiznis magazin
