Na padinama planine Bistre, na obali reke Radike i na putu između Gostivara i Debre, nedaleko od sela Rostuše nalazi se manastir Sveti Jovan Bigorski, posvećen Jovanu Krstitelju. Sagrađen je na stenovitoj litici, okružen gustom šumom u srcu netaknute prirode Nacionalnog parka Mavrova. Ovaj manastir, koji proslavlja 1.000 godina postojanja, neodoljivo podseća na svetinje smeštene na Svetoj Gori i spada u jedan od najznačajnijih verskih i kulturnih objekata Makedonske pravoslavne crkve. Manastirska crkva je sagrađena od tucanog kamena — bigora, po kome je ovaj sakralni objekat nestvarne lepote i dobio ime.
Najstarija srpska zadužbina
Prema predanju koje je zabeleženo 1833. u manstirskom letopisu crkvu je 1020. godine sagradio Jovan I. Debranin, prvi arhiepiskop Ohrida. Međutim, narodno predanje kaže da je ovo je jedna od najstarijih srpskih zadužbina. U prilog tome govori i činjenica da svi srpski vladari do početka 20. veka pomagali i darivali ovaj manastir. Prema zapisu igumana ovog manastira iz 1889. „što su Dečani u severnoj Staroj Srbiji, to je Sv. Jovan Bigorski u južnoj Staroj Srbiji.“ Po drugoj legendi manastirsku crkvu je podigao i ukrasio u 11. veku zetski kralj Jovan Vladimir, srpski vladar Duklje, najmoćnije srpske kneževine tog doba.
Tokom vekova manastir je više puta pljačkan i rušen, a najviše su ga oštetili Turci u 16. veku. Usledila je obnova igumana Ilariona 1743. godine uz pomoć seljaka iz sela Galičnika koje su zvali Srbi Rekalije iz plemena Mijaka. Izgrađeno je nekoliko konaka za monahe kao i velelepna manastirska trpezarija. Tokom Prvog svetskog rata Bugari su opljačkali Bigorski i odneli svo srebro koje su našli. Manastir je temeljno obnovljen 1927. godine, a jedno zvono je 1925. godine darivao kralj Aleksandar Karađorđević.
Tokom 1.000 godina postojanja ova svetinja je bio i bolnica i škola, pa je pri manastiru u periodu između 1868-1874. radila srpska narodna škola. Godine 1891. ovu svetinju pokušali su da uzurpiraju Bugari koji su tražili da im se ustupi zgrada „Starog konaka“ za školski pansion. Pobunili su se monasi, a kada su Bugari pokušali silom da uđu oterali su ih besne meštani, mahom žene, koje su ih gađale kamenjem.
Današnji manastirski kompleks sastoji se od crkve, grobnice (kosturnice) odbrambene kule-zvonika, zgrada za boravak monaha i novoizgrađenog dela za boravak brojnih gostiju koji u ovu svetinju dolaze iz svih krajeva sveta.
Čudotvorna ikona i velelepni ikonostas
Unutrašnjost crkve je oslikana freskama sa kompozicijama iz Hristovog života i stradanja, kao životopis posvećen srpskim vladarima od Nemanjića do Kosovskog boja. U velikoj kupoli oslikan je Hrist Pantokrator – Svedržitelj, koji desnom rukom blagosilja, a u levoj drži jevanđelje. Pored fresaka srpsko poreklo i istorijski kontinuitet dokazuju ikone, dvoglavi beli orlovi na podu hrama, te stari mesingani svećnjaci sa ugraviranim dvoglavim orlovima i zvona.
Naime, tri crkvena zvona koja su bila u tornju do 1924. godine darovi su srpskih vladara. Jedno je 1837. poklonio knjaz Miloš Obrenović, drugo knez Aleksandar Karađorđević 1850. godine, a treće zvono iste godine su darivali kneževići Petar i Andreja Karađorđević.
Kao najveće blago u Bigorsku se čuva ikona sa likom Svetog Jovana Krstitelja koja datira iz 1020. godine i za koju vernici kažu da ima čudotvorne isceliteljske moći. Ipak, najveću pažnju vernika i posetilaca privlači velelepni drveni, ručno rezbareni ikonostas. Ostalo je upisano da je ikonostas pravljen punih šest godina od 1829. do 1835. Ovaj delikatan posao poveren je najvećim majstorima tog vremena, drvodeljama Petru i Marku Filipovski-Garkata, Makariju Frčkovskom i Avramu Dičov kome su pomagali sinovi Vasil i Filip.
Ikonostas je podeljen u šest horizontalnih zona. Prvu čine pravougaona polja sa ornamentima biljaka i životinja, potom sledi deo sa prestonim ikonama koji se završava predstavom orla raširenih krila. Treća zona je podeljena na tri manja dela u kome su simetrično raspoređene predstave anđela, grožđa i vina. Iznad su dva reda ikona sa apostolima, a u sredini veliki krst sa Hristovim raspećem. Mnoge scene, kompozicije i pojedinačne figure izrezbarene su u pokretu sa neverovatnom preciznošću majstora, obogaćene realističnim prikazom vinove loze, cveća poput narcisa i ruže uz napukli nar, koji je bio omiljeni motiv ovih majstora. Ovaj ikonostas pravo je umetničko delo, a umesto potpisa majstori su urezali svoje likove u jednom uglu ikone.
Izvor: Agrobiznis magazin
